ZİHNİMİZİN OYUNU
Belirsizlik insan hayatının bir parçasıdır, ne kadar plan yapsak da, her şeyi en ince ayrıntısına kadar programlasak da illaki ön göremediğimiz bir şeyler ortaya çıkar. Hayat biz planlar yaparken başımıza gelenlerdir ve aslında sürprizlerle doludur. Zihnimiz ise bu sürprizleri öğretilerine göre, çevresine göre, deneyimlerine göre yorumlama eğilimini girer. Zihnimizin belirsizliğe tahammülü yoktur çünkü belirsizliği kontrol edemez.
Zihin bu çerçeveler içerisinde yorumlama yaparken bazı durumlarda hata yapar. Bu hatalar düşünce hatalarıdır. Birden fazla düşünce hatası vardır ve en yaygın düşünce hatası ‘keyfi çıkarsama’dır.
Keyfi çıkarsama sebebini bilmediğimiz olayları anlamlandırmaya çalışırken düştüğümüz hatadır. Destekleyici bir kanıt ve gerekçe olmadan kendimize göre çıkarsamalar yaparız. İş arkadaşımız kapıdan ‘günaydın’ demeden girdiğinde’ benden hoşlanmıyor, bana değer vermiyor’ gibi bir temele dayanmayan yorumlamalar yaparız bazen. Belki iş arkadaşımız miyop ve yolda gelirken lensini düşürdüğü için bizi göremedi veyahut zihni dalgındı ve bizi fark edemedi. Günaydın dememesinin birçok sebebi olabilir, zihin bu belirsizliği gidermek için kendi filtrelerine göre yorumlar yaparak arkadaşımızın selam vermemesini anlamlandırmaya çalıştı.
Bir diğer en yaygın düşünce hatası ise aşırı genellemedir. Çoğu zaman deneyimlerimize dayanan aşırı genelleme bir veya birkaç olaya bağlı kalarak bütün durumları kapsayacak genel sonuçlar çıkarmasıdır. Trafikte hata yapan bir kadın şoföre denk gelirsek ‘kadın şoförlerin acemi olduğu kanısına varmamızdır, ancak bu gerçeği yansıtmaz. Diğer kadınların acemi araba kullandığının ispatı olmaz.
Ya hep ya hiç düşünce hatası, ‘ya en iyisi olmalı ya da hiç olmamalı’ demektir. Mesela üniversite sınavına hazırlanan bir genç tıp fakültesini kazanamayacaksam hiç üniversite okumamalıyım, der ve aslında kendine potansiyeline uygun bir meslek seçmek yerine hiçbir mesleği seçmez. Bu düşünce hatası bizi adım atmaktan ve denemekten alıkoyar.
Felaketleştirme düşünce hatası ise gerçek olan küçük bir olaydan yola çıkarak diğer olguları göz önünde bulundurmaksızın geleceği olumsuz görmektir. Birkaç deneme sınavında istediğinden düşük puanı alan öğrencinin ‘sınav çok zor, başarılı olmam imkânsız’ çıkarımı yapmasıdır. Pireyi deve yapmak atasözümüz bu düşünce hatasını çok güzel özetler.
Düşünce hataları her gün sıklıkla düştüğümüz bir zihin çukurudur. Çünkü beynimiz belirsizlikten hoşlanmaz, olayları sebep ve sonuç ilişkisiyle algılamak ister. Sebep veya sonuçtan biri eksik kaldığında kendine göre yorumlama eğilimine girer ki böylelikle belirsizlik ortadan kalksın. Bilirsizliğin olmadığı olay örgüleri ise zihnimizi korkutmaz. Resmin tamamını gördüğümüzde karışımıza bir sürpriz çıkmaz ve zihnimiz kendini savunmak için gardını almaya ihtiyaç duymaz.
Düşünce hatalarından iç konuşmalarımızın farkına vararak. Sebebini bilmediğimiz olaylara bir yorumlama getireceğimizde ‘bu gerçekten böyle midir acaba’, ‘bu düşünceme neler kanıt oluşturabilir’ sorularını kendi kendimize sorarak düşünce hatalarımızı en aza indirebiliriz.
-----------------------------------------------------
RANDEVU VE DETAYLI BİLGİ İÇİN BİZİMLE İLETİŞİME GEÇEBİLİRSİNİZ
ADRES: FERIT PAŞA MAH. NIŞANTAŞ SOK. 18/A SELÇUKLU/KONYA
TEL: 0332 322 75 57 - 0544 943 42 00
-----------------------------------------------------
PSİKOLOJİK DANIŞMAN SENA YILDIRIM