YETERSİZLİK DUYGUSU

Yetersizlik duygusu hemen hemen herkeste farklı olay ya da durumlar karşısında hissettiği bir duygudur.  Yetersizlik duygusunun yanında eşlik eden durumlar bizi genelde endişelendirir ve gerçekten yetersiz miyim düşüncesine itebilir. Belli bir süreden sonra da bu zihnimize iyice yerleşen bir inanç haline gelir ve elbette dünyayı bu duyguyla algılamaya başlarız. Yetersizlik hissinin yanına öz güven eksikliği, beceriksiz ya da güçsüz hissetme, mutsuzluk eşlik edebilir.

Yetersizlik duygusunun elbette birçok nedeni olabilir. Gelin bu nedenlere bir bakalım,

-geçmiş yaşantılar; geçmişte ya da çocuklukta deneyimlediğimiz olumsuz yaşantılar bu noktada önemli bir noktada diyebiliriz.   Başarısızlık olarak değerlendirdiğimiz durumlar, ailemizin çok eleştirel olması veya aileyi sürekli memnun etme çabası yetersizlik duygusunu besler durumdadır.  Özellikle çocukluk döneminde yaptığımız ya da yapamadığımız şeylere karşı ailemizin tepkileri bu duyguyla direkt olarak bağlantılı diyebiliriz.

- beklentiler; özellikle kendimize karşı olan beklentilerimiz bu duyguyla direkt olarak bağlantılı olabilir. Kendimize koyduğumuz gerçekçi olmayan hedeflere ya da beklentilere ulaşamamak yetersizlik duygusunu beslemeye devam eder.

-mükemmel olma isteği; hayatta çoğu alanda bizi zorlayan bir durum bu aslında. Mükemmel olmalıyım ve ya hata yapmamalıyım düşüncesi ya da inancı. Hayatta hata yapmak kaçınılmazdır. Önemli olan hataya verdiğimiz tepkilerdir. Hatayı kabullenememe durumunda kendimizi yetersiz hissetmek bizi zorlayan bir durum haline gelebilir.

- sürekli kıyas içinde bulunma; başka hayatlarla ya da insanlarla kendimizi sürekli kıyaslama yaptığımız zaman kendimizi yetersiz hissedebiliyoruz. Tabiri caizse ‘o yapıyor ben yapamıyorum, o bile başardı ben başaramadım’ gibi düşünceler bize kendimizi yetersiz, beceriksiz ve başarısız hissettirmektedir.

- genellemeler yapmak; yaşantımızda her zaman başardığımız ve başaramadığımız şeyler olacak elbette. Bir başarısızlık karşısında ‘ hep aynı şey oluyor zaten’ ya da ‘hiçbir şeyi başaramıyorum’ gibi düşünceler başarıları yok saymakta ve kendimizi yetersiz hissetmeye bire bir düşünceler olmakta.

Yetersizlik duygusu kendimizde neleri fark etmemize neden olur?

İlk olarak öz güvende ciddi bir düşüş gözlemleyebiliriz. Yeni bir adım atmaya, bir başlangıç yapmaya korkarız. Çünkü sonucunu zaten biliyoruzdur. O yüzden hiç başlamamak ya da o işe hiç kalkışmamak daha kolay gelmeye başlar.

Motivasyonumuzda düşme gözlemleriz. Çünkü hayatımızda başarıya değer bir şey yoktur.

Odaklanmada zorlanmaya başladığımızı fark ederiz. Beynimizin arka planında çünkü yetersizsin duygusu sürekli döner.

Stres, hayal kırıklığı, kaygı, mutsuzluk gibi duyguları hayatımızda bolca hissederiz.

Tüm bunlarla beraber elbette hayat kalitemiz de düşmeye başlar. Bize zevk veren bir şey yapamaz hale geliriz ve depresif belirtiler sergilemeye başlayabiliriz.

Yetersizlik duygusuyla başa çıkılabilir mi? Evet çıkılabilir. Birçok yöntemi var bunu elbette. Hayatımızda fark ettiğimiz bu duyguyu besleyen durumları ortadan kaldırmakla ya da daha gerçekçi bir forma sokmakla başlayabiliriz ilk olarak. 

Bu duyguyla baş edemediğimiz noktalarda profesyonel bir destek alabiliriz. EMDR veya BDT gibi terapi ekolleriyle çalışarak bu duygunun hayatımızdaki etkisini azaltabilir, daha gerçekçi beklentiler ve hedefler doğrultusunda ilerlemeyi hayatımıza oturtabiliriz.

Psikolog

Beyza ÖZPINAR