Çocuğum Neden Benimle İnatlaşıyor?
 

“Çocuğum sürekli inatlaşıyor”, “ne desem tersini yapıyor, benimle zıtlaşıyor”, “yapma dediğim halde beni dinlemiyor”, “çocuğum hayırdan anlamıyor kendi bildiğini okuyor!”. Bu cümleler size de bir yerden tanıdık geldi mi?

Ebeveynlerin, çocukları büyürken en çok zorlandıkları yerlerden biri inatlaşmadır. İnatlaşma genellikle 2-6 yaş civarında ortaya çıkar ve ebeveynler tarafından bir problem olarak görülür. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bunun normal bir durum olduğudur. Çocuklar uzun bir bakım verene bağımlılık döneminden sonra yavaş yavaş bağımsızlaşmaya, çevresini keşfetmeye ve bir benlik duygusu geliştirmeye başlar. Bu dönemde özerkliğini kazanmaya başlayan çocuk, kendisini ayrı bir birey olarak hissetmeye başlamasıyla artık sevdiği ve sevmediği şeyleri fark ederek ebeveynlerinin istek ve emirlerini reddedebilir, dil gelişiminin hızlanmasıyla birlikte istemediği şeyleri açıkça söyleyebilir, merak dürtüsü ile çevresini keşfetmeye ve kontrol etmeye başlayabilir. Burada çocuğun ebeveynlerden beklentisi kendisini de birey olarak görmeleri ve davranışlarını şekillendirirken ona destek vermeleridir.

Bu süreç her ne kadar çocuğun gelişim sürecindeki normal bir evre olsa da bazı çocukların inatlaşmasını başka etkenler de tetikleyebilmekte ve bu etkenlerle inatlaşma, öfke ve saldırganlığa dönüşebilmektedir. Peki bu etkenler nelerdir?

•       Aşırı otoriter ebeveyn tutumu
•       Engellenme
•       Evdeki kuralların net olmaması, bir gün izin verilen bir şeye ertesi gün izin verilmemesi
•       Ebeveynlerin ortak bir tutum sergilememesi: birinin hayır dediğine diğerinin evet demesi
•       Hatalı ödüllendirme/cezalandırma
•       Çocuğun her istediğine evet/hayır deme
•       Israrcı ebeveyn tutumu
•       İnatçı ebeveyn rol modeli
•       Çocuğun ebeveynlerinin sevgisi ve ilgisini çekme ihtiyacı

Ebeveynler Neler Yapabilir?

Öncelikle 2-6 yaş arası gelişim döneminde çocuğun kendisini ve etrafını keşfetmek amacıyla yaptığı bu davranışın normal olduğunu bilmek önemlidir. Bu dönemde çocuğu desteklemek, onun merak dürtüsünü beslemek, ona keşfetmesi için alan açmak ve bu dönemlerinde ona sabırla ve sevgiyle destek olmak yapılması gerekenlerin başında gelmektedir.

İnatlaşmaların “güç savaşı”na veya “kimin dediği olacak çatışması”na dönmesine izin verilmemelidir. Kazanan ve kaybeden imajı yaratmak zıtlaşmaların artmasına neden olabilir. Bu yüzden inatlaştığı konu ne ise buna birlikte çözüm aranmalı ve birey olarak kendi seçimlerini yapmasına destek olunmalı fakat bunu yaparken yine ebeveyn olarak sınırı da büyükler koymalıdır. Örneğin dışarıya çıkarken kışın yazlıklarını giyinmek isteyen çocuğa “Hayır bunu giyeceksin” demek yerine dolabındaki 2-3 kışlık seçenek sunularak kendisinin seçmesi istenilebilir.

Hayır demek inatçılığın pekiştirilmesine yol açabilir. Bu yüzden “hayır” demek yerine neden istediği şeyin olamayacağını yaşına uygun bir şekilde anlatmak çok önemlidir. Bunu anlatırken de özellikle küçük yaşlardaki çocukların ilgi ve dikkatini başka şeylere çekmek etkili olabilmektedir.

Ev/ durum/ karar vb. değişimlerini ya da yenilikleri önceden haber vermek ve böylece buna uyum sağlaması için çocuğa zaman tanımak olası inatlaşmaları önleyebilir. İnatlaşmanın devam ettiği bazı durumlarda ise müdahale etmek yerine görmezden gelmek daha işlevsel olabilmektedir. Fakat buradaki önemli nokta çocuğu değil davranışını görmezden gelmektir.

Ebeveynlerin destekleyici, uyumlu ve sakin olması gerektiği kadar sınırlar ve kurallar belirlemeleri de gereklidir. Çocuklar bu dönemlerde sürekli kendi dedikleri olsun isterler ancak bu her zaman doğru ve mümkün değildir. Her istediklerini yapabileceklerini düşünmek büyüdüklerinde hayal kırıklığı, yetersizlik ve çaresizlik duygularına sebep olacaktır. Bundan dolayı kurallar ve sınırlar inatlaşmadan önce kısa ve öz bir şekilde açıklanmalı ve tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır.

Belirli aralık ve zamanlarda çocuğun anne/babayla inatlaşabileceğini unutmamak önemlidir. Böyle zamanlarda inatlaşmasının gerekçeleri ve konuya uygun birlikte çözüm yolları aramak önemlidir. Fakat çocuğun inatlaşma problemi geçmiyor, artarak devam ediyor ve kendisi ve çevresine zarar veriyorsa bir uzmandan destek almaktan çekinilmemelidir.