Alışveriş Bağımlılığı Nedir?

Bağımlılıklar; kişileri sosyal, ekonomik, fizyolojik ve psikolojik anlamda olumsuz yönde etkileyen, bir nesneye, kişiye ya da herhangi bir olguya karşı önlenemez derecede istek duymamıza sebep olan davranış biçimleridir. 

İçten gelen dürtülerimiz nedeniyle bir başka olgunun tahakkümü altına gireriz. Kumar, alkol, sigara, seks, internet gibi bağımlılık türleri olmakla beraber alışveriş bağımlılığı da günümüzde insanları etkisi altına alan bağımlılık çeşitlerinden biridir. Oniomania adi verilen bu bağımlılık türünde, satın alınan ürünün verdiği hazdan ziyade, satın alma davran isinin getirdiği haz ön plana çıkmaktadır. Bir ürünü satın almak için almak, almaya dair dürtülerine karşı koyamadığını fark etmek, alışverişe ayrılan sürenin normalden fazla olması, satın alma eyleminin finansal sorunlara yol açması ve bağımlılığın yalnızca mani ya da hipomani dönemlerinde meydana gelmemesi belirtilerinden birkaçıdır. 

Alışveriş Biçimliliğinin Sebepleri Nelerdir?

Alışveriş bağımlılığının belli başlı birçok sebebi bulunmaktadır. Riskli tüketim türleri, çevrimiçi alışveriş sayesinde ürünlere ulaşmanın kolaylığı, benlik saygısındaki azalmalar, endişe ve depresyon kaynaklı duygusal boşluğu doldurma isteği, ihtiyaç analizi yapamama ve plansızlık, sosyal statünün getirdiği beklentiler bu sebeplerden bazılarıdır. Alışveriş bağımlılığının diğer psikolojik rahatsızlıklarla beraber seyretme olasılığı da çok yüksektir. Yeme bozuklukları, depresyon, borderline kişilik bozukluğu, madde bağımlılığı ve diğer bozukluklar bu psikolojik rahatsızlıklara örnek olarak gösterilebilmektedir. 

Alışveriş bağımlılığının ortaya çıkış şekilleri kişinin karakterine ve çevresel faktörlere de bağlı olarak değişebilmektedir. Kişiler kimi zaman, ihtiyaç dahilinde olmaksızın ani bir dürtü sebebiyle ya da eğlence amaçlı olarak sepetlerini doldururken, kimi bireyler yeni çıkan ürünlere hemen sahip olma isteğiyle sanki ihtiyaçları varmış gibi görerek keşfedici türde bağımlılığa sahip olabilmektedirler. Bunların yani sıra haz odaklı, duygusal tatmin amacıyla yapılan ve kişinin alim miktarıyla, aldığı hazin paralellik gösterdiği alışveriş çeşidi bu bağımlılığa sahip kişilerde sıkça rastlanılan türdendir. Ancak kişinin ilgisi, ürüne ulaştıktan kısa bir süre sonra azalmakta ve yeniden ürün arayışına geçmektedir. Bu da, kişilerde bir bağımlılık döngüsü oluşmasına sebep olmaktadır. 

Çevresel faktörlere örnek olarak sosyal medya etkisi, kredi kartı kullanımı, kişilerle; yapılan alışveriş hakkında konuşmaktan duyulan zevk ve alışverişi statü belirleme aracı olarak görmek sayılabilmektedir. Reklamlar ve çevrimiçi alışveriş arasında yadsınamaz bir bağlantı bulunmaktadır. Hangi ürünü ihtiyacımız olduğu için alıyoruz, hangi ürünü tamamen sosyal medya ve reklamların yönlendirmesi sayesinde alıyoruz tespit etmek güç hale gelmektedir. 

Alışveriş Bağımlılığının Sonuçları ve Tedavisi:

Alışveriş bağımlılığı kişilerde ekonomik anlamda sarsıntıya sebep olmakta ve ihtiyaçtan fazla alınan ürünler sebebiyle kişi kendini müsrif hissederek pişmanlık yasamaya başlamaktadır. Üstelik ekonomik anlamda müsait olunmayan durumlarda bile kendine hakim olmakta güçlük yasayan kişi, çevresiyle ve ailesiyle sorunlar yasayabilmektedir. Alışveriş bağımlılığı da tipik kumar bağımlılığı gibi, başlangıçta daha iyi hissetmek, kafa dağıtmak, bos vakitleri doldurmak amacıyla ortaya çıkmaktadır. Davranışsal bir bağımlılık çeşidi olduğu için ödüllendirici ve pekiştirici etkenler sebebiyle kişi alışveriş kavramına farklı anlamlar yükleyerek dürtülerini kontrol edememeye başlamaktadır. Duygudurum ve kişilik bozukluklarıyla birlikte görülme sıklığı da olduğu için, tedavisinde öncelikle bağımlılığa sebep olan nedenlerin ortaya çıkarılması, kişinin alışverişe yüklediği anlamların ve alışveriş sürecinde yaşadığı hislerin analiz edilmesi çok önemlidir. Alışveriş bağımlılığının ve diğer davranışsal bağımlılıkların tedavisinde grup terapileri, BDT,EMDR, gibi çeşitli terapi şekilleri uygulanabilmektedir. Bunların yani sıra danışanın arkadaş, aile ve sosyal desteği; alışverişlerini kredi kartından ziyade nakit parayla yapmaya çalışması, alışverişe çıkacağı vakitlerde yanında başka birilerinin olmasına özen göstermesi ve stresli hissettiği anlarda kendisine iyi gelecek şeylere yönelmeye çalışması da çok önemlidir.

-----------------------------------------------------

Adres: Ferit Paşa Mah. Nişantaş Sok. 18/A Selçuklu/KONYA

TEL: 0332 322 75 57 - 0544 943 42 00

-----------------------------------------------------